İşletme alanında çeviklik konulu lisansüstü tezlerin içerik analizi
Article Sidebar
Main Article Content
Özet
Arka plan: Çeviklik ulusal ve uluslararası literatürde yaygın olarak tartışılan bir kavramdır. Buna rağmen Türkiye’deki lisansüstü tezlerde nasıl kavramsallaştırıldığı ve işlevselleştirildiğine dair bibliyometrik ve içerik tabanlı analizler sınırlıdır.
Amaç: Bu araştırma ile amaçlanan; Çeviklik, Stratejik Çeviklik ve Örgütsel Çeviklik kavramlarının 2004-2025 yılları arasında İşletme Anabilim Dalı’nda hazırlanan lisansüstü tezlere nasıl yansıdığını tespit etmektir.
Yöntem: Çalışmanın amacını gerçekleştirmek için nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi uygulanmıştır. 2004-2025 döneminde Türkiye’de İşletme Anabilim Dalı kapsamında çeviklik, örgütsel çeviklik ve stratejik çeviklik üzerine toplam 43 lisansüstü tez tespit edilmiştir.
Bulgular: Analiz edilen çalışmalar 25 farklı üniversitede yürütülmüştür. Özellikle 2015 sonrası dönemde çeviklik kavramına akademik ilginin belirgin şekilde arttığı görülmüştür. Tezlerde ağırlıklı olarak nicel yöntemler ve SPSS temelli analizler tercih edilmiştir. Araştırmalar üretim, hizmet, sağlık, savunma ve bilişim gibi çeşitli sektörlerde yürütülmüş; örneklemler çoğunlukla çalışan ve yöneticilerden oluşmuştur. Anahtar kavramlar arasında liderlik, yenilikçilik, dijitalleşme ve rekabet avantajı sıklıkla yer almıştır.
Sonuç: Bulgular, çeviklik kavramının yalnızca akademik bir tartışma alanı olmaktan çıkıp, farklı sektörlerde uygulamalı araştırmalarla desteklenen bir yönetim paradigmasına dönüştüğünü göstermektedir. Araştırmanın sonucu çeviklik temalı lisansüstü tezlerin Türkiye’de akademik ilgi odağı haline geldiğini ve özellikle 2015 sonrası dönemde çeviklik kavramının farklı sektörlerde ele alınması, örgütsel dönüşüm süreçlerine stratejik bir perspektif kazandırdığını göstermektedir.
Article Details
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
- Özet 118
- PDF (English) 46
Referanslar
Akkaya, B., & Tabak, A. (2018). Örgütsel çeviklik ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İş ve İnsan Dergisi, 5(2), 185–206. https://doi.org/10.18394/iid.439184
Alanka, D. (2024). Nitel bir araştırma yöntemi olarak içerik analizi: Teorik bir çerçeve. Kronotop, 1(1), 62–82.
Bakan, İ., Sezer, B., & Ceylan, K. (2017). Bilgi yönetiminin örgütsel çeviklik ve örgütsel atalet üzerindeki etkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(1), 117–138.
Candan, A., Çankır, B., & Şeker, S. E. (2017). Organizasyonlarda çeviklik. YBS Ansiklopedi, 4(3). https://ybsansiklopedi.com/cilt-4-sayi-3-eylul-2017/
Cegarra-Navarro, J., Soto-Acosta, P., & Wensley, A. K. P. (2016). Structured knowledge processes and firm performances: The role of organizational agility. Journal of Business Research, 69, 1544–1549. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2015.10.014
Cohn, M. (2006). Agile estimating and planning. Pearson Education.
Dahmardeh, N., & Banihashemi, S. A. (2010). Organizational agility and agile manufacturing. European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences, 27, 178–184.
Dal, M., & Çelik, S. (2025). Örgütsel çeviklik: Lisansüstü tezlere yönelik bir içerik analizi çalışması. XII EJERCONGRESS 2025, 8–9, Ağrı, Türkiye.
Doz, Y. L., & Kosonen, M. (2008). The dynamics of strategic agility: Nokia’s rollercoaster experience. California Management Review, 50(3), 95-118. https://doi.org/10.2307/41166447
Ertaş, G. (2022). Örgütsel ve stratejik çevikliğin doğası. M. Ak (Ed.), Örgütsel Davranış Üzerine Literatürel Analiz ve Ölçekler (s. 571–605). Nobel Akademik Yayıncılık.
Ganguly, A., Nilchiani, R., & Farr, J. V. (2009). Evaluating agility in corporate enterprises. International Journal of Production Economics, 118(2), 410-423. https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2008.12.009
Goldman, S. L., Nagel, R. N., & Preiss, K. (1995). Agile competitors and virtual organizations: Strategies for enriching the customer (Vol. 8). Van Nostrand Reinhold.
Gunasekaran, A. (2001). Agile manufacturing: The 21st century competitive strategy. Elsevier.
Güler, S. (2023). Örgütsel çeviklik çalışmalarının görsel haritalama tekniği ile bibliyometrik analizi. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 7(31), 396-422. https://doi.org/10.52096/usbd.7.31.22
Gürbüz, F. G., & Hatunoğlu, Ş. B. (2022). Örgütsel çevikliğin değerlendirilmesi: Türkiye'de uygulamak üzere ölçeğin uyarlanması ve geçerliliği. Yönetim Pazarlama ve Lojistik Dergisi, 9(1), 27-37. https://doi.org/10.17261/Pressacademia.2022.1546
Gültekin, Z., & Turhan, M. (2021). Türkiye’de 1992–2020 tarihleri arasında “Mutluluk” başlıklı lisansüstü tezlerin içerik analizi. Journal of Organizational Behavior Review, 3(2), 185–206.
Harraf, A., Wanasika, I., Tate, K., & Talbott, K. (2015). Organizational agility. Journal of Applied Business Research, 31(2), 675-686. https://doi.org/10.19030/jabr.v31i2.9160
Van Hoek, R. I., Harrison, A., & Christopher, M. (2001). Measuring agile capabilities in the supply chain. International Journal of Operations & Production Management, 21(1–2), 126–148. https://doi.org/10.1108/01443570110358495
Inman, R. A., Sale, R. S., Green, K. W., & Whitten, D. (2011). Agile manufacturing: Relation to JIT, operational performance and firm performance. Journal of Operations Management, 29(4), 343–355. https://doi.org/10.1016/j.jom.2010.06.001
Irk, E., & Döven, M. S. (2018). Uyum döngüsü: Örgüt-çevre uyum sürecine ilişkin bir model. Stratejik Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 85-112.
Irk, E., & Bıyık, H. (2024). The relationship between intrinsic and extrinsic motivation and task performance: A study in the textile industry. Journal of Management Archive, 1(1), 68-78. https://doi.org/10.70877/joma.13
İmamoğlu, S. Z., İnce, H., & Türkcan, H. (2021). Endüstri 4.0 uygulamalarının örgütsel çeviklik üzerindeki etkisi: Kavramsal bir çalışma. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 35(1), 103–124. https://doi.org/10.16951/atauniiibd.740820
İnanır, A. (2020). Örgütsel çeviklik. M. Sağır (Ed.), Modern İşletmecilikte Yönetsel Konular (s. 71–80). Eğitim Yayınevi.
İpçioğlu, İ., & Koca, G. (2024). Örgütsel çeviklik konusunda yapılan çalışmaların bibliyometrik analizi. F. Kalay (Ed.), Yönetim ve Organizasyon Çalışmaları-III (s. 51–71). Livre de Lyon.
Kanten, P., Kanten, S., Keçeli, M., & Zaimoğlu, Z. (2017). The antecedents of organizational agility: Organizational structure, dynamic capabilities and customer orientation. PressAcademia Procedia, 3(1), 697–706. https://doi.org/10.17261/Pressacademia.2017.646
Kasap, G. C., & Peker, D. (2009). Çevik üretim: Otomotiv ana sanayinde faaliyet gösteren bir işletmenin çevikliğinin ortaya konmasına yönelik bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(27), 57–78.
Kettunen, P. (2009). Adopting key lessons from agile manufacturing to agile software product development: A comparative study. Technovation, 29(6), 408–422. https://doi.org/10.1016/j.technovation.2008.10.003
Kırkıl, Y., & Boran, T. (2025). Dijital kütüphanecilik: Türkiye’de 2000–2024 yılları arasında yazılmış lisansüstü tezlerin incelenmesi. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 11(2), 152–175.
Malla, P. (2025). Analyzing the impact of agile methodologies on software quality and delivery speed: A comparative study. World Journal of Advanced Research and Reviews, 25(01), 1207–1216. https://doi.org/10.30574/wjarr.2025.25.1.0184
Mishra, A. A., & Shah, R. (2009). In union lies strength: Collaborative competence in new product development and its performance effects. Journal of Operations Management, 27(4), 324–338. https://doi.org/10.1016/j.jom.2008.10.001
Moreno, H. (2017). 5 steps to greater agility in your organization. Forbes. https://www.forbes.com/sites/forbesinsights/2017/11/30/5-steps-to-greater-agility-in-your-organization/
(Erişim Tarihi: 18.11.2023)
Nafei, W. A. (2016). Organizational agility: The key to organizational success. International Journal of Business and Management, 11(5), 296–309. https://doi.org/10.5539/ijbm.v11n5p296
Narasimhan, R., Swink, M., & Kim, S. W. (2006). Disentangling leanness and agility: An empirical investigation. Journal of Operations Management, 24(5), 440–457. https://doi.org/10.1016/j.jom.2005.11.011
Overby, E., Bharadwaj, A., & Sambamurthy, V. (2005). A framework for enterprise agility and the enabling role of digital options. In R. L. Baskerville, L. Mathiassen, J. Pries-Heje, & J. I. DeGross (Eds.), IFIP International Working Conference on Business Agility and Information Technology Diffusion (pp. 295–312). Springer. https://doi.org/10.1007/0-387-25590-7_19
Özdil Demirel, E., & Güler, M. (2022). Örgütsel çeviklik üzerine yapılmış çalışmaların teorik açıdan incelenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 9(1), 361–378.
Özeroğlu, E., & Koçyiğit, Y. (2020). Hastane işletmelerinde örgütsel çeviklik: Vizyoner liderliğin rolü. Research Journal of Business and Management, 7(1), 13–22.
Öztürk, N., & Parlar, H. (2022). Türkiye’de aile eğitimi alanında yazılmış lisansüstü tezlerin içerik analizi yöntemiyle incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 22(57), 863–891. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.889937
Ravichandran, T. (2018). Exploring the relationships between IT competence, innovation capacity and organizational agility. The Journal of Strategic Information Systems, 27(1), 22–42. https://doi.org/10.1016/j.jsis.2017.07.002
Robert, A. D., & Boullaguet, A. (1997). Analyse de contenu. P.U.F.
Roth, A. V. (1996). Achieving strategic agility through economies of knowledge. Planning Review, 24(2), 30–36. https://doi.org/10.1177/153851320200100311
Sampath, G., & Krishnamoorthy, B. (2017). Is strategic agility the new holy grail? Exploring the strategic agility construct. International Journal of Business Excellence, 13(2), 160-180. https://doi.org/10.1504/IJBEX.2017.086323
Seo, D., & La Paz, A. I. (2008). Exploring the dark side of IS in achieving organizational agility. Communications of the ACM, 51(11), 136-139. https://doi.org/10.1145/1400214.1400242
Sharifi, H., & Zhang, Z. (2001). Agile manufacturing in practice: Application of a methodology. International Journal of Operations & Production Management, 21(5-6), 772-794. https://doi.org/10.1108/01443570110390462
Sharifi, H., & Zhang, Z. (1999). A methodology for achieving agility in manufacturing organizations. International Journal of Production Economics, 62(1), 7-22. https://doi.org/10.1016/S0925-5273(98)00217-5
Sharifi, H., Barclay, I., Colqhoun, G., & Dann, Z. (2001). Agile manufacturing: A management and operational framework. Journal of Engineering Manufacture, 215(6), 857-869. https://doi.org/10.1243/0954405011518647
Sharp, J. M., Irani, Z., & Desai, S. (1999). Working towards agile manufacturing in the UK industry. International Journal of Production Economics, 62(1-2), 157. https://doi.org/10.1016/S0925-5273(98)00228-X
Shin, H., Lee, J. N., Kim, D., & Rhim, H. (2015). Strategic agility of Korean small and medium enterprises and its influence on operational and firm performance. International Journal of Production Economics, 168, 181-196. https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2015.06.015
Singh, J., Sharma, G., Hill, J., & Schnackenberg, A. (2013). Organizational agility: What it is, what it is not, and why it matters. Academy of Management Proceedings, 2013(1), 1-40. https://doi.org/10.5465/ambpp.2013.11813abstract
Sucu, M. (2020). İşletmelerde çeviklik. İKSAD Yayınevi. https://iksadyayinevi.com/wp-content/uploads/2020/08/işletmelerde-çeviklik-1.pdf
(Erişim: 24.09.2023)
Tallon, P. P., & Pinsonneault, A. (2011). Competing perspectives on the link between strategic IT alignment and organizational agility: Insights from a mediation model. MIS Quarterly, 35(2), 463–486. https://doi.org/10.2307/23044052
Taşgit, Y. E., Horuz, İ., Kömür, T., & Yavuz, A. (2023). Stratejik farkındalık ve stratejik çeviklik arasındaki ilişkide stratejik yeteneğin aracılık rolü. Sosyoekonomi, 31(55), 297–320. https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2023.01.16
Teece, D., Peteraf, M., & Leih, S. (2016). Dynamic capabilities and organizational agility: Risk, uncertainty, and strategy in the innovation economy. California Management Review, 58(4), 13–35. https://doi.org/10.1525/cmr.2016.58.4.13
Tikkanen, J. (2014). Dynamic capability influence on strategic agility: A case study in energy conservation industry [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], University of Oulu.
Uğurlu, Ö. Y., Çolakoğlu, E., & Öztosun, E. (2019). Stratejik çevikliğin firma performansına etkisi: Üretim işletmelerinde bir araştırma. İş ve İnsan Dergisi, 6(1), 93–106. https://doi.org/10.18394/iid.492829
Weber, Y., & Tarba, S. Y. (2014). Strategic agility: A state-of-the-art introduction to the special section on strategic agility. California Management Review, 56(3), 5–12. https://doi.org/10.1525/cmr.2014.56.3.5
Wendler, R. (2014). Development of the organizational agility maturity model. Federated Conference on Computer Science and Information Systems Proceedings, 2, 1197–1206. https://doi.org/10.15439/2014F79
Worley, C. G., & Lawler, E. E. (2010). Agility and organization design: A diagnostic framework. Organizational Dynamics, 39(2), 194–204. https://doi.org/10.1016/j.orgdyn.2010.01.006
Yıldırım, Y. (2022). Örgütsel çeviklik. B. Üzüm (Ed.), Güncel Kavramlarla Örgütsel Davranış (s. 67–75). Eğitim Yayınevi.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
Yılmazel, O. (2019). YÖK Ulusal Tez Merkezi’nde büyük veri alanında kayıtlı bulunan lisansüstü tezlerin analizi. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 41, 225–240. https://doi.org/10.17498/kdeniz.521696
Zhang, Z., & Sharifi, H. (2000). A methodology for achieving agility in manufacturing organisations. International Journal of Operations & Production Management, 20(4), 496–512. https://doi.org/10.1108/01443570010314818
Zitkiene, R., & Deksnys, M. (2018). Organizational agility: Conceptual model. Montenegrin Journal of Economics, 14(2), 115–129. https://doi.org/10.14254/1800-5845/2018.14-2.7