Örgüt Temelli Öz saygı ve Duygusal Bağlılığın Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma
Article Sidebar
Main Article Content
Özet
Arka plan. Örgütlerde gönüllülük esasına dayalı olarak sergilenen davranışlarda bireysel farklılıklar ve bireyin kendisine ilişkin öz algılarının önemli bir yer tuttuğu düşünülmektedir. Hiç şüphesiz bu farklılıkların ortaya çıkmasına imkân sunan bir örgüt ortamı olumlu tutum ve davranışları artırıcı bir etki yaratmaktadır. Kendisini gerçekleştirebileceği bir ortam sağlandığında çalışan örgüte karşı güçlü bir duygusal bağ geliştirerek kendisinden beklenen rol ve sorumlulukları ekstra bir çaba ile yerine getirme eğiliminde olacaktır.
Amaç. Örgüt temelli öz saygı ve duygusal bağlılığın örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisini incelemektir.
Yöntem. Mersin ilinde kamu ve özel sektörde faaliyet gösteren 314 işletme çalışanına kolayda örneklem yoluyla ulaşılmıştır. Elde edilen veriler SPSS ve YEM SmartPLS ile analiz edilmiştir.
Bulgular. Örgüt temelli öz saygı ve duygusal bağlılığın örgütsel vatandaşlık davranışı üzerinde anlamlı ve pozitif bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Duygusal bağlılığın ise örgütsel vatandaşlık davranışı alt boyutlarından yalnızca yardımseverlik boyutu üzerinde anlamlı ve pozitif bir etkiye sahip olduğu görülmüştür.
Sonuç. Örgüt temelli öz saygı ve duygusal bağlılığın örgütlerde başarı ve performansı artırıcı etkisi olduğu bilinen gönüllü çalışan davranışları üzerinde önemli bir etkisi olduğunu söylemek mümkündür. Özellikle bu etkide örgüt temelli öz saygının bireysel beklentilerin örgüt içi dinamiklerdeki önemine dikkat çekmesi açısından önemli bir katkı sağladığı düşünülmektedir.
Article Details
Bu çalışma Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Referanslar
Akçakanat, Ü. T., & Dinç, M. (2018). Örgütsel özdeşleşmenin örgüt temelli özsaygı ile öznel iyi oluş arasındaki ilişkide aracılık rolü. 6. Örgütsel Davranış Kongresi Bildiriler Kitabı, 611-626. Isparta.
Akyüz, M. (2018). Duygusal emek örgüt temelli öz-saygı ve yaşam tatminini etkiler mi? İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 170-186. https://doi.org/10.20491/isarder.2018.518
Al-Ghafri, R. K., Al-Badi, A. H. & Al-Ghafri, K. (2016). Users’ activities on social media as indicators of self-esteem: A case study in Oman. Journal of Internet Social Networking & Virtual Communities, 1, 1-12.
Allen, N. J. & Meyer, J. P. (1990). Organizational socialization tactics: A longitudinal analysis of links to newcomers' commitment and role orientation. Academy of Management Journal, 33(4), 847-858. https://doi.org/10.2307/256294
Allen, N. J., & Meyer, J. P. (1996). Affective, conti-nuance and normative commitment to the organization: An examination of construct validity, Journal of Vocational Behavior, 49, 252-276. https://doi.org/10.1006/jvbe.1996.0043
Alnıaçık, E.Ü. Alnıaçık, S. & Erat, K. (2013). Does person-organization fit moderate the effects of affective commitment and job satisfaction on turnover intentions? Procedia Social and Behavioral Sciences, 99, 274-281. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.10.495
Arslantaş, C. C. & Pekdemir, I. (2007). Dönüşümcü liderlik, örgütsel vatandaşlık davranışı ve örgütsel adalet arasındaki ilişkileri belirlemeye yönelik görgül bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 261-286.
Aslan, Ş. (2008). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile örgütsel bağlılık ve mesleğe bağlılık arasındaki ilişkilerin araştırılması, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(2), 163-178.
Balay, R. (2000). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Organizational commitment of managers and teachers. Nobel Yayın Dağıtım.
Barbuto, J. E. & Story, J., S., P. (2011). Work motivation and organizational citizenship behaviors, Journal of Leadership Studies, 5(1), 23-34. https://doi.org/10.1002/jls.20202
Barnard, C. I. (1938). The functions of the executive. Harvard University Press.
Bateman, T. S., & Organ, D.W. (1983). Job satisfaction and the good soldier: the relationship between affect and employee, citizenship, Academy of Management Journal, 26(4), 587-595. https://doi.org/10.5465/255908
Battaglia, M. P. (2008). Nonprobability sampling, Encyclopedia of Survey Research Methods. Sage Publications.
Bedük, A. & Ertürk, E., (2015). Sosyal mübadele teorisi bağlamında güç mesafesi ve örgütsel adalet algılamalarının örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi: Bir araştırma. İşletme Bilimi Dergisi, 3(1), 8-9.
Blau, P. (1964) Exchange and power in social life. Wiley.
Bogler, R. & Somech, A. (2004). Influence of teacher empowerment on teacher’s organizational commitment, professional commitment and organizational citizenship behavior in schools. Teaching and Teacher Education, 20, 277-289. https://doi.org/10.1016/j.tate.2004.02.003
Bolino, M. C., Turnleyn, W. H. & Niehoff, B., P. (2004). The Other side of the story: Reexamining prevailing assumptions about organizational citizenship behavior, Human Resource Management Review 14(2), 229-246. https://doi.org/10.1016/j.hrmr.2004.05.004
Bon, A. T. & Shire, A. M. (2019). The impacts of second order construct of personal resources on employees’ job performance and the mediating role of affective commitment: SEM analysis approach. Proceedings of the International Conference on Industrial Engineering and Operations Management Pilsen, Czech Republic, July 23-26.
Boşça, N. (2019). Öncülleri ve sonuçları ile örgütsel vatandaşlık davranışı: Bilgi çalışanları üzerine bir araştırma. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
Bowling, N. A., Eschleman, K. J., Wang, Q., Kirkendall, C. & Alarcon, G. (2010). A meta‐analysis of the predictors and consequences of organization‐based self‐esteem. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 83(3), 601-626. https://doi.org/10.1348/096317909X454382
Breitsohl, H., & Ruhle, S. (2013). Residual affective commitment to organizations: concept, causes and consequences. Human Resource Management Review 23, 161-173. https://doi.org/10.1016/j.hrmr.2012.07.008
Brockner, J. (1988). Self-esteem at work: Research, theory and practice. Lexington Boks.
Buluç, B. (2008). Ortaöğretim okullarında örgütsel sağlık ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 571-602.
Celep, C. (2000). Eğitimde örgütsel adanma ve öğretmenler. Anı Yayıncılık.
Chan, S.C.H., Huang, X., Snape, E. and C.H., Lam, (2013). The janus face of paternalistic leaders: authoritarianism, benevolence, subordinates’ organization-based self-esteem, and performance. Journal of Organizational Behavior, 34(1), 108-128. https://doi.org/10.1002/job.1797
Chiang, C. F. & Jang, S. C. S. (2008) An expectancy theory model for hotel employee motivation. International Journal of Hospitality Management, 27, 313-322. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2007.07.017
Chu, C.-I., Lee, M.S. Lee & Hsu, H.-M. (2006). The impact of social support and job stres on public health nurses’ organizational citizenship behaviors in rural Taiwan. Public Health Nursing, 23(6), 496-505. https://doi.org/10.1111/j.1525-1446.2006.00599.x
Clark, L. A., & Watson, D., (1995). Constructing validity: Basic issues in objective scale development. Psychological Assessment, 7(3), 309-319. https://doi.org/10.1037/1040-3590.7.3.309
Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences. Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Çakmak Otluoğlu, K. Ö. (2015). Örgütsel nedenlerle yaşanan olumsuz şokların iş performansına etkisi: Örgüt temelli özsaygının biçimlendirici değişken rolü, ODTÜ Gelişme Dergisi, 42(2), 221-246.
Çevik Demir, Ş. (2013). Ergenlerde benlik saygısı ve dini başa çıkma. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Uludağ Üniversitesi.
Dağlı, A., Han, B. & Elçiçek, Z. (2018). Örgütsel bağlılık ölçeği’nin türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(68), 1788-1800. https://doi.org/10.17755/esosder.445932
Deckop, J. R., Mangel, R. & Cirka, C. C. (1999). Getting more than you pay for: Organizational citizenship behavior and pay-for-performance plans. Academy of Management Journal, 42(4),420-428. https://doi.org/10.2307/257012
DiPaola, M. F. & Hoy, W. K. (2005). Organizational citizenship of faculty and achievement of high school students. The High School Journal, 88(3), 35-44. https://doi.org/10.1353/hsj.2005.0002
Durna, U., & Eren, V. (2005). Üç bağlılık unsuru ekseninde örgütsel bağlılık. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6(2), 210-219. https://doi.org/10.31671/dogus.2019.273
Evren, Z. (2017). Örgütsel bağlılık ve mağazacılık sektörü çalışanları üzerine bir araştırma, [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Pamukkale Üniversitesi.
Feather, N.T. & Rauter, K.A. (2004). Organizational citizenship behaviours in relation to job status, job ınsecurity, organizational commitment and ıdentification, job satisfaction and work values. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 77,81-94. https://doi.org/10.1348/096317904322915928
Fornell, C. & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50. https://doi.org/10.1177/002224378101800104
Ganster, D. C. & Schaubroeck, J. (1991). Work stress and employee health. Journal of Management, 17(2), 235-271. https://doi.org/10.1177/014920639101700202
Gold, A. H., Malhotra, A. & Segars, A. H., (2001). Knowledge management: An organizational capabilities perspective. Journal of Management İnformation Systems, 18(1), 185-214. https://doi.org/10.1080/07421222.2001.11045669
Güney, S., Akalın, Ç. & İlsev, A. (2007). Duygusal örgütsel bağlılık gelişiminde algılanan örgütsel destek ve örgüt temelli öz-saygı. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(2), 189-211.
Gürbüz, S. (2006). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile duygusal bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 48-75. https://doi.org/10.18394/iid.22845
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. & Tatham, R. L. (2010). Multivariate data analysis. Pearson Prentice Hall.
Henseler, J., Ringle, C. M. & Sarstedt, M. (2015). A new criterion for assessing discriminant validity in variance-based structural equation modeling. Journal of the Academy of Marketing Science, 43, 115-135. https://doi.org/10.1007/s11747-014-0403-8
Herrysono, J. J. N. & Franksiska, R. (2022). The Influence of Organization-Based Self-Esteem and Employee Engagement toward Organizational Citizenship Behavior. Jurnal Bisnis dan Manajemen, 9(1), 18-26. https://doi.org/10.26905/jbm.v9i1.7127
Ingólfsdóttir, H. R. (2017). The relationship between social media use and selfesteem: Gender difference and the effects of parental support. BSc in Psychology, 1-25.
İşbaşı, J. Ö. (2000). Çalışanın yöneticilere duydukları güvenin örgütsel adalete ilişkin algılamalarının örgütsel vatandaşlık davranışının oluşumundaki rolü: Bir turizm örgütünde uygulama. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Akdeniz Üniversitesi.
Kajbaf, M. B., Savadkouhi, S. & Gheysari, S. (2022). Investigating the mediating role of organization-based self-esteem in the effect of conscientiousness & agreeableness on task performance & organizational citizenship behavior in employees of the national Iranian drilling company. Journal of Psychology, 100(4), 529.
Katz, D. & Kahn, R. L. (1964). Örgütlerin toplumsal psikolojisi, Çev: H. Can 6 Y. Bayer, T.O.D.A.İ.E Yayınları.
Khusna, S. N., Wıcaksono, B. & Satwıka, P. A. (2023). Organization-based self-esteem and authentic leadership as organizational citizenship behavior factors. INSAN Jurnal Psikologi dan Kesehatan Mental, 8(1), 103-116. https://doi.org/10.20473/jpkm.v8i12023.103-116
Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford Press.
Korkmaz, M. (2007). Örgütsel sağlık üzerinde liderlik stillerinin etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi ,49, 57-91.
Korkmaz, M. (2011). İlköğretim okullarında örgütsel iklim ve örgüt sağlığının örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17, 117-139.
Korman, A. K. (1971). Organizational achievement, aggression and creativity: Some suggestions toward an integrated theory. Organizational Behavior and Human Performance, 6, 593-613. https://doi.org/10.1016/S0030-5073(71)80009-0
Korman, A. K. (1976). Hypothesis of work behavior revisited and an extension. Academy of Management Review, 1, 50-63.
Köksal, O. (2012). Sosyal değişim teorisi çerçevesinde güven ve algılanan aidiyet durumunun örgütsel vatandaşlık davranışı ve saldırgan davranışlar üzerindeki etkisi, [Yayımlanmamış doktora tezi], Erciyes Üniversitesi.
Lievens, F. & Anseel, F. (2004). Confirmatory factor analysis and invariance of an organizational citizenship behaviour measure across samples in a Dutch-speaking context, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 77(3), 299-306. https://doi.org/10.1348/0963179041752727
Mael, F. & Ashforth, B. E. (1992). Alumni and their alma mater: A partial test of the reformulated model of organizational identification. Journal of Organizational Behavior, 13(2), 103-123. https://doi.org/10.1002/job.4030130202
Meyer, J. P. & Allen, N. J. (1984). Testing the "side-bet theory" of organizational commitment: Some methodological considerations. Journal of Applied Psychology, 69(3), 372.
Meyer, J. P. & Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment, Human Resource Management Review, 1(1), 61-89. https://doi.org/10.1016/1053-4822(91)90011-Z
Meyer, J. P., Allen, N. J. & Smith, C. A. (1993). Commitment to organizations and occupations: Extensionand test of a three-component conceptualization. Journal of Applied Psychology, 78, 538-551. https://doi.org/10.1037/0021-9010.78.4.538
Mowday, R. T., R. M. Steers. and L. W. Porter (1982). Employee-organization linkages: The psychology of commitment, absenteeism and turnover. Academic Press. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-509370-5.50005-8
Nguni, S., Sleegers, P. & Denesen, E. (2006). Transformational and transactional leadership effects on teachers’ job satisfaction, organizational commitment, and organizational citizenship behavior in primary scholls: The Tanzanian case. School Effectiveness and School Improvement, 17(2), 145-177. https://doi.org/10.1080/09243450600565746
Nunnally, J. C. (1978). Psychometric theory. McGraw Hill.
Organ, D. W. & Ryan, K. (1995). A meta-analytic review of attitudinal and dispositional predictors of organizational citizenship behavior. Personel Psychology, 48, 775-802. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1995.tb01781.x
Organ, D. W. (1977). A reappraisal and reinterpretation of the satisfaction-causes-performance hypothesis. Academy of Management Review, 2(1), 46-53. https://doi.org/10.2307/257604
Parnell, J. A. & Crandall, W. R. (2003). Propensity for participative decisionmaking, job satisfaction, organizational commitment, organizational citizenship behavior, and ıntentions to leave among egyptian managers. The Multinational Business Review, 11(1), 45-65. https://doi.org/10.1108/1525383X200300003
Pierce, J. L., Gardner, D. G., Cummings, L. L. & Dunham, R. B. (1989). Organization-based self-esteem: Construct definition, measurement, and validation, Academy of Management journal, 32(3), 622-648. https://doi.org/10.5465/256437
Pierce, J. L. & Gardner, D. G. (2004). Self-esteem within the work and organizational context: A review of the organizational based self esteem literature. Journal of Management, 30, 591-622. https://doi.org/10.1016/j.jm.2003.10.001
Podsakoff, P.M., Mackenzie, S.B., Paine, J. B. & Bachrach, D. G. (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoritical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 26(3), 513-563. https://doi.org/10.1177/014920630002600307
Pourkiani, M. & Askaripoor, M. (2015). Organization-Based self-esteem and organizational citizenship behavior in banking sector of Iran. Asian Journal of Research in Social Sciences and Humanities, 5(2), 282-293. https://doi.org/10.5958/2249-7315.2015.00045.3
Powell, D. M. & Meyer, J. P. (2004). Side-Bet theory and the three-component model of or-ganizational commitment, Journal of Vocational Behavior 65, 157-177. https://doi.org/10.1016/S0001-8791(03)00050-2
Reichers, A. E. (1985). A review and reconceptualization of organizational commitment. Academy of Management Review, 10(3), 465-476. https://doi.org/10.5465/amr.1985.4278960
Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. Princeton University Press. https://doi.org/10.1515/9781400876136
Rotich, R. K. (2016). The impact of organizational-based self esteem on work engagement among state corporations employees in Kenya. Europen Journal of Business and Management, 8(15), 114-124.
Sancar, O. & Bekaroğlu, Ş. B. (2020). Örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeğinin türkçeye uyarlanması: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması, Journal of Emerging Economies and Policy, 5(2), 99-107.
Sarstedt, M., Ringle, C. M. & Hair, J. F. (2017). Partial least squares structural equation modeling. In C. Homburg, M. Klarmann, A. Vomberg (Eds.), Business Research, Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-05542-8_15-1
Schappe, S. P. (1998). The influence of job satisfaction, organizational commitment, and fairness perceptions on organizational citizenship behavior. The journal of Psychology, 132(3), 277-290. https://doi.org/10.1080/00223989809599167
Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi-analiz ve raporlaştırma, Anı Yayıncılık.
Seymen, O. A. (2008). Örgütsel bağlılığı etkileyen örgüt kültürü tipleri üzerine bir araştırma. Detay Yayıncılık.
Shavelson, R. J., Hubner, J. J. & Stanson, J. C. (1976). Self-concept: validation of construct interpretations. Review of Education Reseach, 46(3), 407-441. https://doi.org/10.3102/00346543046003407
Song, I. S., & Hattie, J. (1985). Relationships between self-concept and achievement. Journal of Research in Personality, 19(4), 365-372. https://doi.org/10.1016/0092-6566(85)90005-4
Sosyal Güvenlik Kurumu. (t.y.). Aylık sigortalı istatistikleri (Ekim 2023). SGK Web Sitesi: https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Aylik/42919466-593f-4600-937d-1f95c9e252e6/ adresinden alınmıştır.
Sönmez, R. V. (2022). Örgütsel bağlılık ile örgüt temelli öz saygı ilişkisinde iş tatmininin aracı rolü: Türkiye’de bir araştırma. Business & Management Studies: An International Journal, 10(3), 796-816. https://doi.org/10.15295/bmij.v10i3.2050
Şeşen, H. & Basım, N. (2012). Demografik faktörler ve kişiliğin girişimcilik niyetine etkisi: spor bilimleri alanında öğrenim gören üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Ege Akademik Bakış, 12, 21-28.
Tansky, J.W. (1993). Justice and organizational citizenship behavior: What is the relationship?. Employee Responsibilities and Rights Journal, 6(3), 195-207. https://doi.org/10.1007/BF01419444
Taylor, J. (2013). Goal Setting in the australian public service: Effects on psychological empowerment and organizational citizenship behavior. Public Administration Review,73(3), 453-464. https://doi.org/10.1111/puar.12040
Terzi, A. & Kurt, T. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin yöneticilik davranışlarının öğretmelerin örgütsel bağlılığına etkisi. Milli Eğitim, 33(166), 98-113.
Tharenou, P. (1979). Employee self-esteem: A review of the literature. Journal of Vocational Behavior, 15, 1-29. https://doi.org/10.1016/0001-8791(79)90028-9
Tokgöz, E. (2012). Örgütsel güven, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Balikesir Üniversitesi.
Van Dyne, L. & LePine, J. A. (1998). Helping and voice extra-role behaviors: Evidence of construct and predictive validity, Academy of Management Journal, 41(1), 108-119. https://doi.org/10.5465/256902
Van Knippenberg, D. & Sleebos, E. (2006). Organizational identification versus organizational commitment: Self-definition, social exchange, and job attitudes. Journal of Organizational Behavior, 27(5), 571-584. https://doi.org/10.1002/job.359
Yalap, O., Sobacı, F., Baygın, E. & Ünüvar, H. (2021). İş becerikliliği, duygusal bağlılık ve örgüt temelli öz saygının lider-üye etkileşimi kapsamında incelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(2), 1647-1665. https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1221
Yıldırım, C. (2006). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin örgütsel sağlık üzerindeki etkisi (Ankara ili örneği). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Gazi Üniversitesi.
Yıldız, E. (2021). SmartPLS ile yapısal eşitlik modellemesi reflektif ve formatif yapılar. Seçkin Yayıncılık.
Yüner, B. (2018). Örgüt temelli öz saygı ile duygusal örgütsel bağlılığa ilişkin öğretmen görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 19(4), 777-799. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.396246