Sanal Dışlanma Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması
Main Article Content
Özet
Arka plan. Dışlanma konusunun iş yaşamında önem arz ettiği ve bu konuda önemli ölçüde bilgi birikiminin oluştuğu görülmektedir. Bununla birlikte, iş yaşamı üzerinde etkili olan sanal ortamların çıktıları dışlanma konusunda da kendisini göstermektedir. Bu bağlamda uluslararası yazında ortaya çıkmaya başlayan sanal dışlanma kavramı ile ilgili sınırlı sayıda ölçme aracının olduğu gözlemlenmiştir.
Amaç. Çalışma kapsamında sanal dışlanma konusunun kavramsal içeriği ulusal yazına aktarılmaya çalışılmıştır. Bununla birlikte, Niu ve diğerleri (2018) tarafından geliştirilen ölçek Türkçeye uyarlanmıştır.
Yöntem. Araştırma örneklemi Türkiye’nin Orta Karadeniz Bölgesi’ndeki özel okullarda öğretmen olarak çalışan 227 çalışandan oluşmaktadır. 2023 Eylül-Kasım dönemlerinde nicel araştırma yöntemi ve anket tekniği kullanılarak veri toplanmıştır. Anket formu kesitsel zamanlı türde, yüz yüze ve çevrimiçi olarak uygulanmıştır. Elde edilen veri IBM SPSS ve IBM SPSS Amos istatistik yazılımları ile analiz edilmiştir.
Bulgular. Sanal dışlanma ölçeğinin maddeleri Türkçeye çevrildikten sonra üç farklı ölçüm modeli ile yapısal geçerlilik analizleri uygulanmıştır. Güvenilirlik analizi için Cronbach Alfa ve birleşik güvenilirlik hesaplaması yapılmıştır. Ayrıca, sanal dışlanma ölçeğine bir stres ölçeği aracılığıyla yordama geçerliliği sınaması yapılmıştır.
Sonuç. 14 maddeden oluşan sanal dışlanma ölçeğinin hem tek boyutlu hem de üç boyutlu yapısıyla geçerli ve güvenilir olduğu tespit edilmiştir. Sanal dışlanma, algılanan stresi açıklamada aynı yönde, stresle başa çıkmayı açıklamada ters yönde katkı yapmaktadır.
Article Details
Bu çalışma Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Referanslar
Ægisdóttir, S., Gerstein, L. H., & Çinarbaş. D. C. (2008). Methodological issues in cross-cultural counseling research: Equivalence, bias, and translations. The Counseling Psychologist, 36(2), 188-219. https://doi.org/10.1177/0011000007305384
Abayhan, Y. (2013). Sosyal etki kuramı bağlamında psikolojik dışlanma [Yayınlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
Abrams, D., Weick, M., Thomas, D., Colbe, H., & Franklin, K. M. (2011). On-line ostracism affects children differently from adolescents and adults. British Journal of Developmental Psychology, 29(1), 110-123. https://doi.org/10.1348/026151010X494089
Ahn, D., & Shin, D.-H. (2013). Is the social use of media for seeking connectedness or for avoiding social isolation? Mechanisms underlying media use and subjective well-being. Computers in Human Behavior, 29, 2453-2462. https://doi.org/10.1016/j.chb.2012.12.022
Allen, K. A., Ryan, T., Gray, D. L., McInerney, D. M., & Waters, L. (2014). Social media use and social connectedness in adolescents: the positives and the potential pitfalls The Educational and Developmental Psychologist, 31(1), 18-31. https://doi.org/10.1017/edp.2014.2
Anderson, C. A., & Bushman, B. J. (2002). Human aggression. Annual Review of Psychology, 53(1), 27-51. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.53.100901.135231
Anderson, J. C., & Gerbing, D. W. (1984). The effect of sampling error on convergence, improper solutions, and goodness-of-fit indices for maximum likelihood confirmatory factor analysis. Psychometrika, 49(2), 155-173. https://doi.org/10.1007/BF02294170
Aydın, O., Sahin, D., Güzel, H. Y., Abayhan, Y., Kaya, A. G., & Ceylan, S. (2013). Ait olma ihtiyacının ve haberdar olmanın psikolojik dışlanmaya gösterilen tepkiler üzerindeki etkileri/The effects of the need to belongand being ınformed on reactionsto ostracism. Türk Psikoloji Dergisi, 28(72), 21.
Ayten, A. (2013). Sosyal medyada Türk basını. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 5(20), 15-31. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2014.3.005.x
Bat, Z. B. A. V. M., Vural, Z. B. A., & Bat, M. (2010). Yeni bir iletişim ortamı olarak sosyal medya: Ege üniversitesi iletişim fakültesine yönelik bir araştirma. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 5(20), 3348-3382.
Bilge, A., Öğce, F., Genç, R. E., & Oran, N. T. (2009). Algılanan stres ölçeği (ASÖ)’nin Türkçe versiyonunun psikometrik uygunluğu. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2(25), 61-72.
Blanchard, A. L., &Markus, M. L. (2004). The experienced "sense" of a virtual community: characteristics and processes. ACM Sigmis Database: The Database for Advances in Information Systems, 35(1), 64-79. https://doi.org/10.1145/968464.968470
Bonetti, L.,Campbell, M. A., &Gilmore, L. (2010). The relationship of l oneliness and social anxiety with children's and adolescents' online communication. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 13(3), 279-285. https://doi.org/10.1089/cyber.2009.0215
Boykina, E. E., & Chirkina, R. V. (2020). Social ostracism: Current state of the problem, methodology and research methods. Psychology and Law, 10(1), 152-164. https://doi.org/10.17759/psylaw.2020100114
Burrow, A. L., & Rainone, N. (2017). How many likes did I get?: Purpose moderates links between positive social media feedback and self-esteem. Journal of Experimental Social Psychology, 69, 232-236. https://doi.org/10.1016/j.jesp.2016.09.005
Cain, J., & Chretien, K. (2013). Exploring social media’s potential in inter professional education. Journal of Research in Interprofessional Practice and Education, 3(2). https://doi.org/10.22230/jripe.2013v3n2a110
Cohen S., Kamarck T., & Mermelstein R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior. 24(4), 385-396. https://doi.org/10.2307/2136404
Cronbach, L. J. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika, 16(3), 297-334. https://doi.org/10.1007/BF02310555
Çavuş, M. F., & Develi, A. (2022). Entropik örgüt iklimi, örgütsel umursamazlık ve iş tatmini: Kavramlar ve ölçme araçları. Journal of Organizational Behavior Studies, 2(2), 110-123. http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.7495480
Develi, A. (2020). Çalışma yeterliliği, iş tatmini ve görev performansı ilişkisini belirlemeye yönelik bir araştırma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi.
Develi, A., & Çavuş, M. F. (2021b). Çalışma yeterliliği kavramı: Kuramsal temeller ve ölçüm yöntemi. İş ve İnsan Dergisi, 8(1), 123-137. https://doi.org/10.18394/iid.822693
Durbin, J., & Watson, G. S. (1971). Testing for serial correlation in least squares regression. III. Biometrika, 58(1), 1-19. https://doi.org/10.2307/2334313
Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS: And sex and drugs and Roc‘N’Roll. Sage Publications.
Godwin, A., MacNevin, G., Zadro, L., Iannuzzelli, R., Weston, S., Gonsalkorale, K., & Devine, P. (2014). Are all ostracism experiences equal? A comparison of the autobiographical recall, Cyberball, and O-Cam paradigms. Behavior Research Methods, 46(3), 660-667. https://doi.org/10.3758/s13428-013-0408-0
Goodacre, R., & Zadro, L. (2010). O-Cam: A new paradigm for investigating the effects of ostracism. Behavior Research Methods, 42(3), 768-774. https://doi.org/10.3758/BRM.42.3.768
Gök, S. G. (2020). Cyber ostracism ın the context of ıts organizational precessors and outcomes. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(3), 937-948.
Gruter, M., & Masters, R. D. (1986). Ostracism as a social and biological phenomenon: An introduction. Ethology and Sociobiology, 7(3-4), 149-158. https://doi.org/10.1016/0162-3095(86)90043-9
Gürbüz, S., & Şahin, F. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Felsefe-yöntem-analiz (3.Baskı). Seçkin Yayıncılık.
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson. R. E. (2014). Multivariate data analysis: Pearson new ınternational edition (7th ed.). Pearson Education Limited.
Hambleton, R. K. (1993). Translating achievement tests for use in cross-national studies. European Journal of Psychological Assessment, 9(1), 57-68.
Harman, H. H. (1979). Modern factor analysis (3rd ed.). University of Chicago Press.
Hayes, R. A., Wesselmann, E. D., & Carr, C. T. (2018). When nobody “likes” you: Perceived ostracism through paralinguistic digital affordances within social media. Social Media + Society, 4(3). https://doi.org/10.1177/2056305118800309
*Howard, M. C., Cogswell, J. E., & Smith, M. B. (2020). The antecedents and outcomes of workplace ostracism: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 105(6), 577-596. https://doi.org/10.1037/apl0000453
Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
Kandemir, K. B. (2011). Psikolojik dışlanma, sosyal dışlanma ve sosyal reddedilmenin tehdit edilen ihtiyaçlar ve dışlanma tepkileri üzerindeki etkileri [Yayınlanmamış yüksek lisans Tezi] Hacettepe Üniversitesi.
Kaplan, A. M., & Haenlein, M. (2010). Users of the world, unite! The challenges and opportunities of social media. Business Horizons, 53(1), 59-68. https://doi.org/10.1016/j.bushor.2009.09.003
Kara, T. (2013). Sosyal medya endüstrisi (1. Baskı). Beta Yayıncılık.
Karagöz, Y. (2016). SPSS 23 ve AMOS 23 uygulamalı istatistiksel analizler. Nobel Akademik Yayıncılık.
Kerra, N. L., & Levineb, J. M. (2008). The detection of social exclusion: Evolution and beyond. Group Dynamics Theory Research & Practice, 12(1), 39-52. https://doi.org/10.1037/1089-2699.12.1.39
Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modelling (3rd ed.). Guilford Press.
Koh, J., Kim, Y. G., & Kim, Y. G. (2003). Sense of virtual community: a conceptual framework and empirical validation. International Journal of Electronic Commerce, 8(2), 75-94. https://doi.org/10.1080/10864415.2003.11044295
Lechner U., & Hummel J. (2002). Business models and system architectures of virtual communities: From a sociological phenomenon to peer-to-peer architectures. International Journal of Electronic Commerce, 6(3), 41–53. https://doi.org/10.1080/10864415.2002.11044242
Mahalanobis, P. C. (1936). On the generalized distance in statistics. Proceedings of the National Institute of Sciences (India), 2(1), 49-55.
Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370-96. https://doi.org/10.1037/h0054346
Mattila, A. S., Andreau, L., Hanks, L., & Kim, E. E. (2013). The impact of cyberostracism on online complaint handling: Is “automatic reply” any better than “no reply”?. International Journal of Retail & Distribution Management, 41(1), 45-60. https://doi.org/10.1108/09590551311288166
Nezlek, J. B., Wesselmann, E. D., Wheeler, L., & Williams, K. D. (2012). Ostracism in everyday life. Group Dynamics: Theory, Research, and Practice, 16(2), 91-104. https://doi.org/10.1037/a0028029
Niu, G., Sun, X., Tian, Y., Fan, C., & Zhou, Z. (2016). Resilience moderates the relationship between ostracism and depression among Chinese adolescents. Personality and Individual Differences, 99, 77-80. https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.04.059
Niu, G., Zhou, Z., Sun, X., Yu, F., Xie, X., Liu, Q., & Lian, S. (2018). Cyber-ostracism and its relation to depression among Chinese adolescents: The moderating role of optimism. Personality and Individual Differences, 123, 105-109. https://doi.org/10.1016/j.paid.2017.10.032
Nunnally, J. C. (1978). Psychometric theory. McGraw-Hill.
O'Keeffe, G. S., & Clarke-Pearson, K. (2011). The impact of social media on children, adolescents, and families. Pediatrics, 127(4), 800-804. https://doi.org/10.1542/peds.2011-0054
Podsakoff, P. M. & Organ, D. W. (1986). Self-reports in organizational research: Problems and prospects. Journal of Management, 12(4), 531-544. https://doi.org/10.1177/014920638601200408
Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Lee, J. Y. & Podsakoff, N. P. (2003). Common method biases in behavioral research: A critical review of the literature and recommended remedies. Journal of Applied Psychology, 88(5), 879. https://doi.org/10.1037/0021-9010.88.5.879
Poon, K. T., & Chen, Z. (2016). Assuring a sense of growth: A cognitivestrategytoweakentheeffect of cyber-ostracism on aggression. Computers İn Human Behavior, 57, 31-37. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.12.032
Poon, K. T. (2019). Do you reap what you sow? The effect of cyberostracism on moral impurity. Basic And Applied Social Psychology, 41(2), 132-146. https://doi.org/10.1080/01973533.2019.1585353
Raykov, T. (1997). Estimation of composite reliability for congeneric measures. Applied Psychological Measurement, 21(2), 173-184. https://doi.org/10.1177/01466216970212006
Ren, D., Hales, A. H., & Williams, K. D. (2017). Ostracism: Being ignored and excluded. In K. D. Williams & S. A. Nida (Eds.), Ostracism, exclusion, and rejection (pp. 20-38). Routledge.
Sleegers, W. W., Proulx, T., & van Beest, I. (2017). The social pain of cyberball: Decreased pupillary reactivity to exclusion cues. Journal of Experimental Social Psychology, 69, 187-200. https://doi.org/10.1016/j.jesp.2016.08.004
Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th ed.). Pearson.
Tobin, S. J., Vanman, E. J., Verreynne, M., & Saeri, A. K. (2014). Threats to belonging on facebook: Lurking and ostracism. Social Influence, 10(1), 31-42. https://doi.org/10.1080/15534510.2014.893924
Türk Dil Kurumu, (t.y.). Güncel Türkçe sözlük: Sosyal medya. https://sozluk.gov.tr/, Erişim tarihi: 12.01.2024.
Türkiye İstatistik Kurumu, (2023). Hanehalkı bilişim teknolojileri (BT) kullanım araştırması. 29 Nisan 2024 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2023-49407 adresinden alındı.
Vorderer, P., & Kohring, M. (2013). Permanently online: A challenge for media and communication research. International Journal of Communication, 7, 188-196.
Wasserman, S., & Faust, K. (1994). Social network analysis in the social and Behavioral sciences. In Cambridge University Press eBooks (pp. 3–27). https://doi.org/10.1017/cbo9780511815478.002
Wesselmann, E. D., & Williams, K. D. (2017). Social life and social death: Inclusion, ostracism, and rejection in groups. Group Processes & Intergroup Relations, 20(5), 693-706. https://doi.org/10.1177/1368430217708861
Wicherts, J. M., & Dolan, C. V. (2004). A cautionary note on the use of information fit indexes in covariance structure modeling with means. Structural Equation Modeling, 11(1), 45–50. https://doi.org/10.1207/s15328007sem1101_3
Williams, K. D., Shore, W. J., & Grahe, J. E. (1998). The silent treatment: Perceptions of its behaviors and associated feelings. Group Processes & Intergroup Relations, 1(2), 117-141. https://doi.org/10.1177/1368430298012002
Williams, K. D., Cheung, C. K., & Choi, W. (2000). Cyberostracism: effects of being ignored over the Internet. Journal Of Personality And Social Psychology, 79(5), 748-762. https://doi.org/10.1037/0022-3514.79.5.748
Williams, K. D., Govan, C. L., Croker, V., Tynan, D., Cruickshank, M., & Lam, A. (2002). Investigations into differences between social-and cyberostracism. Group Dynamics: Theory, Research, and Practice, 6(1), 65. https://doi.org/10.1037/1089-2699.6.1.65
Williams, K. D., & Jarvis, B. (2006). Cyberball: A program for use in research on interpersonal ostracism and acceptance. Behavior Research Methods, 38, 174-180. https://doi.org/10.3758/BF03192765
Williams, K. D. (2007a). Ostracism. Annual Review of Psychology, 58(1), 425–452. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.58.110405.085641
Williams, K. D. (2007b). Ostracism: The kiss of social death. Social and Personality Psychology Compass, 1(1), 236-247. https://doi.org/10.1111/j.1751-9004.2007.00004.x
Williams, K. D. (2009). Ostracism: A Temporal need‐threat model. Advances in Experimental Social Psychology, 41, 275-314. https://doi.org/10.1016/S0065-2601(08)00406-1
Williams, K. D. & Nida, S. A. (2011). Ostracism: Consequences and coping. Current Directions in Psychological Science, 20, 71-75. https://doi.org/10.1177/0963721411402480
Wolf, W., Levordashka, A., Ruff, J. R., Kraaijeveld, S., Lueckmann, J. M., & Williams, K. D. (2015). Ostracism online: A social media ostracism paradigm. Behavior Research Methods, 47(2), 361-373. https://doi.org/10.3758/s13428-014-0475-x
Yıldız, H., & Develi, A. (2018). Çalışanların yalan söyleme eğiliminin bir öncülü olarak örgütsel dışlanma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ICEESS’ 18), 141-148. https://doi.org/10.18506/anemon.452575
Zadro, L., Williams, K. D., & Richardson, R. (2004). How low can you go? Ostracism by a computer is sufficient to lower self-reported levels of belonging, control, self-esteem, and meaningful of existence. Journal of Experimental Social Psychology, 40(4), 560-567. https://doi.org/10.1016/j.jesp.2003.11.006